میزان اطلاع دولتمردان

---

---

میزان اطلاع دولتمردان آن روزها از دنیا

---

---

فتحعلی شاه به سفیر ممالک محروسه در استامبول نامه­ ای نوشته است که اصل نامه در موزه سلطنتی نگهداری می­شود. بامزه است. نشانه میزان اطلاعات دولت­مردان – البته آن روزهای ایران – از اوضاع و احوال جهان است:

شاه به سفیر خود مینویسد:

اول) بر ذمت تو لازم است که به درستی تحقیق کنی که وسعت ملک فرنگستان چه ­قدر است و آیا کسی به نام پادشاه فرنگ وجود دارد یا نه. در صورت وجود داشتن پایتختش کجاست؟

دوم) فرنگستان عبارت از چند ایل است. آیا شهرنشین اند یا چادرنشین و آیا خوانین و سرکردگان ایشان کیانند.

سوم) در باب فرانسه غوررسی خوبی بکن و ببین فرانسه هم یکی از ایلات فرنگ است و یا گروهی دیگر است و ملکی دیگر دارد. بناپارت نام کافری که خود را پادشاه فرانسه می داند کیست و چه کاره است.

چهارم) در باب انگلستان تحقیق جداگانه و علیحده کن و ببین ایشان که در سایه ­ی ماهوت و پهلوی قلم تراش این همه شهرت پیدا کرده ­اند از چه قماش به شمار می­روند و از چه قبیل قومند و آیا این که می­گویند در جزیره­ ای ساکن اند و ییلاق و قشلاق ندارند و قوت غالبشان ماهی است راست است یا نه. اگر راست باشد چطور می­شود در یک جزیره بنشینند و هندوستان را فتح کنند. پس از آن در حل این مسأله­ ی دیگر که در ایران این همه به ذهن ما افتاده صرف مساعی و اقدام بنما و نیک بفهم که در میان انگلستان و لندن چه نسبت است آیا لندن جزوی از انگلستان است یا انگلستان جزوی از لندن است.

پنجم) به علم­ الیقین تحقیق کن که کمپانی هند شرقی که این همه مورد بحث و گفت­ وگو است با انگلستان چه رابطه ای دارد.....

ششم) از روی قطع و یقین غوررسی در حالت ینگی دنیا کن. در این باب سرمویی فرونگذار.

هفتم) و بلکه آخر تاریخ فرنگستان را بنویس و در مقام تفحص و تجسس بر این که اسلم شقوق و احسن طرق برای هدایت فرنگستان گمراه به شاه­راه اسلام و بازداشتن ایشان از اکل میته و لحم خنزیر کدام است.

---

---